اگرچه شناسایی و اکتشاف معادن در ایران هنوز به صورت کامل انجام نشده است اما به صورت تقریبی می توان بیان کرد که ایران با در اختیار داشتن 68 نوع ماده معدنی قریب به 37 میلیارد تن ذخایر اثبات شده و بیش از 57 میلیارد تن ذخایر بالقوه به ارزش 770 میلیارد دلار داشته و در میان 15 کشور بزرگ از مواد معدنی قرار دارد.
البته در نظر داشته باشید این آمار و اطلاعات مربوط به سال 2014 یعنی ده سال پیش است.
کشور عزیز ما ایران با جمعیتی برابر با 1% جمعیت جهان بیش از 7% معادن جهان را در اختیار دارد همچنین ایران در رتبه نخست گاز طبیعی و 3.5% نفت جهان را در اختیار دارد.
ناگفته پیداست که صنعت معدن نقش بسیار پررنگی در اقتصاد کشور داشته و به زودی سهم بیشتری از اقتصاد داخلی و خارجی را به خود اختصاص خواهد داد.
صنعت معدن شامل فعالیت های اکتشاف، استخراج، فرآوری و فروش مواد معدنی است و مواد معدنی دامنه وسیعی از فلزات (مانند آهن، مس، طلا) غیر فلزات (مانند نمک، گچ) و سوخت های فسیلی (مانند زغال سنگ، نفت و گاز طبیعی) و مهمتر آنکه صنعت معدن پایه اصلی بسیاری از صنایع دیگر مانند ساخت و ساز، تولید فلزات، انرژی، الکترونیک و حتی کشاورزی بوده و مواد خام این صنایع را فراهم می آورد.
صنعت معدن به چندین زیر شاخه اصلی تقسیم می شود که هر کدام شامل فعالیت های خاصی هستند. در ادامه برخی از مهمترین زیر شاخه های صنعت معدن به صورت تیتروار معرفی می شود:
- اکتشاف معدن (Mineral Exploration)؛ شامل شناسایی و بررسی مناطق دارای پتانسیل معدنی، استفاده از روش های ژئو فیزیکی، ژئو شیمیایی و حفاری، ارزیابی ذخایر معدنی و تعیین اقتصادی بودن استخراج
- استخراج معدن (Mining)؛ استخراج سطحی (Surface Mining) مانند معدن روباز (Open-pit) و معادن شن و ماسه، استخراج زیرزمینی (Underground Mining) مانند معادن زغال سنگ و فلزات گرانبها، استخراج دریایی (Offshore Mining) مانند استخراج نفت و گاز از بستر دریا
- فرآوری مواد معدنی (Mineral Processing)؛ خردایش و آسیاب کردن سنگ های معدنی، جداسازی موارد معدنی با روش هایی مانند فلوتاسیون، جدایش مغناطیسی و گرانشی، تصفیه و پالایش مواد معدنی (مانند تولید فلزات خالص)
- مدیریت ضایعات و محیط زیست (Waste Management & Environmental Protection)؛ مدیریت باطله های معدنی (Tailings)، بازیابی و بازسازی زمین های استخراج شده، کاهش آلودگی های زیست محیطی ناشی از فعالیت های معدنی
- مکانیک سنگ و مهندسی معدن (Rock Mechanics & Mining Engineering)؛ طراحی سازه های معدنی و تونل ها، تحلیل پایداری دیواره های معدن، مدیریت ریسک های ناشی از فعالیت استخراج
- اقتصاد و مدیریت معدن (Mining Economics & Management)؛ ارزیابی اقتصادی پروژه های معدنی، مدیریت عملیات معدنی و بهینه سازی فرایندها، برنامه ریزی بلند مدت برای توسعه معادن
- فناوری های نوین در معدن (Modern Mining Technologies)؛ استفاده از ربات ها و ماشین آلات خودکار، به کارگیری سیستم های اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از دور، توسعه معادن هوشمند (Smart Minig) با استفاده از اینترنت اشیاء (IoT) و هوش مصنوعی
- صنایع وابسته به معدن (Related Industries)؛ تولید مواد اولیه برای صنایع ساختمانی (مانند سیمان، گچ، شن و ماسه)، تامین مواد معدنی برای صنایع فلزی (مانند فولاد، آلمینیوم، مس)، تولید سوخت های فسیلی (نفت، گاز، زغال سنگ)
صنعت معدن به طور مستقیم و غیر مستقیم با طیف گسترده ای از مشاغل مرتبط است. این صنعت نه تنها مشاغل تخصصی در حوزه معدن را شامل می شود، بلکه با بسیاری از صنایع و خدمات دیگر نیز در ارتباط است. در ادامه، مشاغل مرتبط با صنعت معدن را به صورت مستقیم و غیر مستقیم دسته بندی می کنیم:
مشاغل مستقیم مرتبط با صنعت معدن؛ این مشاغل مستقیما در فرآیند اکتشاف، استخراج، فرآوری و مدیریت معادن نقش دارند:
- مهندسان معدن (Mining Engineers)؛ طراحی و مدیریت عملیات استخراج، برنامه ریزی برای ایمنی و بهره وری معادن
- زمین شناسان (Geologists) اکتشاف و شناسایی ذخایر معدنی، تحلیل ساختارهای زمین شناسی
- متخصصان فرآوری مواد معدنی (Mineral Processing Engeneers)؛ راحی و مدیریت فرآیندهای خردایش، جداسازی و پالایش مواد معدنی
- مکانیک سنگ (Rock Mechanics Spesialists)؛ تحلیل پایداری سازه های معدنی و تونل ها
- تکنسیسن های معدن (Mining Technicians)؛ نظارت بر عملیات استخراج و نگهداری تجهیزات
- متخصصان محیط زیست (Environmental Specialists)؛ مدیریت ضایعات معدنی و کاهش آلودگی های محیط زیست محیطی
- کارگران معدن (Miners)؛ انجام عملیات استخراج در معادن سطحی یا زیرزمینی
- مدیران پروژه های معدنی (Mining Project Managers)؛ برنامه ریزی و نظارت بر اجرای پروژه های معدنی
مشاغل غیر مستقیم مرتبط با صنعت معدن؛ این مشاغل به طور غیر مستقیم از طریق تامین خدمات، تجهیزات یا مواد اولیه با صنعت معدن در ارتباط هستند:
- مهندسان مکانیک (Mechanical Engineers)؛ طراحی و نگهداری ماشین آلات معدنی
- مهندسان برق و الکترونیک (Electrical Engineers)؛ طراحی سیستم های برقی و کنترل تجهیزات معدنی
- متخصصان فناوری اطلاعات (IT Specialists)؛ توسعه نرم افزارها و سیستم های مدیریت معادن هوشمند
- مهندسان عمران (Civil Engineers)؛ ساخت سازه های مرتبط با معدن مانند جاده ها، پل ها و تونل ها
- تامین کنندگان تجهیزات معدنی (Mining Equipment Suppliers)؛ تولید و فروش ماشین آلات و ابزارهای معدنی
- متخصصان حمل و نقل و لجستیک (Transportation & Logistics Experts)؛ مدیریت انتقال مواد معدنی از معادن به کاخانه ها یا بازارها
- حقوقدانان و مشاوران حقوقی (Lawyers & Legal Advisors)؛ حل مسائل حقوقی مرتبط با مجوزها، قراردادها و محیط زیست
- اقتصاددانان و تحلیل گران مالی (Economist & Financial Analysts)؛ ارزیابی اقتصادی پروژه های معدنی و تحلیل بازار مواد معدنی
- متخصصان بازاریابی و فروش (Marketing & Sales Professionals)؛ فروش مواد معدنی و محصولات مرتبط به بازارهای جهانی
- پژوهشگران و دانشگاهیان (Researchers & Academics)؛ تحقیق و توسعه فناوری های جدید در حوزه معدن
- کارگران ساختمانی (Construction Workers)؛ ساخت زیر ساخت های مرتبط با معدن مانند جاده ها و اسکله ها
- متخصصان انرژی (Energy Specialists)؛ تامین انرژی مورد نیاز برای عملیات معدنی (برق، سوخت و غیره)
- صنایع وابسته (Related Industries)؛ صنایع فولا، سیمان، شیشه، الکترونیک و سایر صنایعی که از مواد معدنی استفاده می کنند.
اگرچه می توان در خصوص صنعت معدن، گستردگی و پیچیدگی های آن ساعتها نوشت اما در این نوشتار مقصود توجه به ساختار وسیع این صنعت، تنوع و شاخه های نیروی انسانی مرتبط با آن و ضرورت ایجاد یک شبکه جامع ارتباطی برای آن است لذا با کوتاه کردن توضیحات در این بخش به بیان توانایی های پرتال معدن می پردازیم.